Middeleeuws venster
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een middeleeuws venster is een opening in de muur van een gebouw uit de middeleeuwen, bedoeld om licht binnen te laten en soms ook om te kunnen kijken of te ventileren, vaak gekenmerkt door specifieke bouwkundige stijlen zoals rondbogen in de romaanse periode en spitsbogen in de gotische periode.
Omschrijving
Middeleeuwse vensters, te vinden in kerken, kastelen en woonhuizen uit de middeleeuwen (ca. 5e tot 15e eeuw), varieerden sterk in vorm en functie. In de vroege middeleeuwen waren vensters doorgaans klein en smal, mede om de constructie van dikke muren niet te verzwakken. Ze werden afgesloten met houten luiken, dierenhuiden of, voor de rijken, kleine stukjes glas gevat in loodlijsten, een techniek die glas-in-lood wordt genoemd. Naarmate de bouwtechnieken evolueerden, met name in de gotiek (vanaf de 12e eeuw), werden grotere en hogere vensters mogelijk. Deze gotische vensters kenmerken zich door spitsbogen en vaak uitgebreid maaswerk (traceringen). De glas-in-loodramen in kerken kregen in de middeleeuwen een belangrijke functie als 'visuele bijbel' voor de veelal ongeletterde bevolking, door het uitbeelden van bijbelse verhalen. De vorm van de vensters is een belangrijk kenmerk voor het onderscheiden van romaanse en gotische architectuur; romaans maakt veelal gebruik van rondbogen, terwijl gotiek de spitsboog introduceerde. Ook specifieke kleine vensters zoals hagioscopen (ook wel laagvenster of squint genoemd) komen voor in middeleeuwse kerken. Soms zijn in oude gebouwen nog sporen van vroegere vensters zichtbaar, aangeduid als 'moeten'.
Vergelijkbare termen
Glas-in-loodraam
Gebruikte bronnen: